Prawie połowa dziewcząt uważa, że są za grube i decydują się na diety odchudzające – jak przeciwdziałać otyłości wśród młodych ludzi w sposób bezpieczny dla zdrowia?
W ankiecie przeprowadzonej przez zespół ogólnopolskiego programu edukacyjnego "Żyj smacznie i zdrowo" wzięło udział około 1000 gimnazjalistów z całej Polski*. Organizatorzy zapytali młodzież o ich nawyki żywieniowe i preferencje kulinarne. Badanie wykazało, że aż 49% dziewcząt w wieku gimnazjalnym i 33% chłopców uważa, że ich waga jest nieprawidłowa. Najczęściej sądzą, że są za grubi i dlatego coraz chętniej stosują diety odchudzające.
Kuracje wyszczuplające to już nie tylko sposób na zrzucenie zbędnych kilogramów dorosłej części społeczeństwa. Problem ten dotyczy również coraz częściej nastolatków. Na liście ich metod odchudzających znajdują się np. restrykcyjne ograniczenia posiłków, niebezpieczne dla zdrowia środki farmaceutyczne czy głodówki. Osoby dostrzegające już w młodości nieprawidłowości związane ze swoją wagą, prawdopodobnie dołączą w przyszłości do grona otyłych dorosłych. – Dziecko z nadwagą w wieku pomiędzy 6 a 9 lat są 10-krotnie bardziej narażone na otyłość w dorosłym życiu. Zaś u nastolatka (10-14 lat) ryzyko jest aż 28-krotnie większe** – mówi Agnieszka Piskała, specjalistka ds. żywienia w programie edukacyjnym "Żyj smacznie i zdrowo".
Jak temu przeciwdziałać?
W trosce o zdrowie i dobre samopoczucie nastolatków powinno się stawiać na trzy czynniki: zróżnicowaną i odpowiednio zbilansowaną dietę, aktywność fizyczną i ograniczenie siedzącego trybu życia. Zdrowego odżywiania można uczyć zarówno w domach, dając dzieciom dobry przykład i stosując odpowiednie nawyki żywieniowe, jak i szkołach. Na początek warto zacząć od podstawy, czyli od regularnego jedzenia posiłków. Badanie programu edukacyjnego „Żyj smacznie i zdrowo” pokazało, że 53% dziewcząt i 44% chłopców w wieku gimnazjalnym nie spożywa 5 posiłków dziennie. – Zachowanie regularnych odstępów, ok. 3-3,5 godziny, pomiędzy posiłkami i jedzenie według zasady „częściej a mniej”, pomaga utrzymać metabolizm na odpowiednim poziomie. Dzięki temu, organizm ma stały dopływ składników odżywczych i unika napadów tzw. wilczego głodu, co często prowadzi do otyłości – mówi Agnieszka Piskała.
Aktywności nie ma końca
Gimnazjaliści nie mają większego problemu z aktywnością fizyczną. Badania zespołu "Żyj smacznie i zdrowo" pokazują, że 89% chłopców i 83% dziewcząt uprawia sport minimum 3 razy w tygodniu, to z pewnością zasługa obowiązkowych lekcji wychowania fizycznego. A jaki jest idealny model aktywności fizycznej w tym wieku? WHO (World Health Organization – Światowa Organizacja Zdrowia) w 2010 roku zaleciło, by młodzież ćwiczyła codziennie po 60 minut. Wcześniej, w roku 2004, wskazywano na 30 minut przez 4-5 dni w tygodniu. Skąd wynika ta zmiana? Ten wzrost wiąże się ze zmianą sposobów spędzania wolnego czasu. Telewizja, Internet, gry komputerowe znacznie ograniczyły aktywność ruchową nastolatków, co według WHO może przekładać się na wzrost otyłości.
Zdrowo chudnąć?
– Jeśli pomimo tego, nastolatek zauważy u siebie problem z masą ciała, bo jego waga jest za duża w stosunku do wieku i wzrostu, to oczywiście może podjąć próbę zdrowego odchudzania – dodaje Agnieszka Piskała. Pomóc mu w tym powinni rodzice, a problem warto również skonsultować z lekarzem lub dietetykiem. Zdrowa dieta odchudzająca dla gimnazjalisty powinna być oparta na piramidzie zdrowego odżywiania, ale kaloryczność poszczególnych posiłków powinna być mniejsza niż dotychczas. Pierwszą zasadą zdrowego chudnięcia jest nauczenie się regularnego spożywania 5-ciu posiłków o stałych porach. Podstawę takiej diety powinny stanowić warzywa, produkty pełnoziarniste, chude mięso, tłuste ryby i produkty nabiałowe (jogurt naturalny, mleko, maślanka). Zdrowy proces odchudzania u młodych ludzi w okresie intensywnego wzrostu, powinien dostarczać mniejszą ilość kalorii (tak, aby organizm czerpał z zasobów nadprogramowej tkanki tłuszczowej), ale jednocześnie dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych, które warunkują prawidłowy wzrost i rozwój.
Warto wiedzieć
W całym procesie odchudzania nastolatka należy pamiętać o tym, że tygodniowo może on zgubić maksymalnie 0,5 kg, nie więcej. W przeciwnym wypadku czeka go efekt jo-jo. Nie da się również schudnąć bez aktywności fizycznej i odchudzić tylko konkretną partię ciała np. uda czy brzuch. Pomóc mogą w tym jedynie profilowane ćwiczenia fizyczne. Należy również pamiętać o złotej zasadzie "małych kroków". – Stopniowo zamieniamy słodkie napoje na wodę, słodycze na suszone owoce itd. Dzięki temu, również małymi krokami, będziemy zbliżać się do smacznego i zdrowego stylu życia – dodaje Piskała.
"Żyj smacznie i zdrowo" to program edukacyjny marki WINIARY, prowadzony we współpracy z Federacją Polskich Banków Żywności w polskich gimnazjach. Misją programu "Żyj smacznie i zdrowo" jest przekazanie gimnazjalistom wiedzy z zakresu prawidłowego i zdrowego odżywiania oraz zachęcenie ich do wspólnego spożywania posiłków i podejmowania pierwszych samodzielnych prób gotowania. W ramach projektu promuje się wśród młodzieży postawę proekologiczną, a także ideę niemarnowania żywności. Do tej pory, w trzech edycjach „Żyj smacznie i zdrowo” wzięło udział ponad 44% szkół gimnazjalnych z całej Polski.
* Ankietę przeprowadzono na około 1000 polskich gimnazjalistów na przełomie maja i czerwca 2013 roku.
** J. Charzewska, B. Wajszczyk, Co powinna zawierać prawidłowa, zbilansowana dieta? Rola urozmaiconej diety, w: M. Jarosz, Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2008.
publ. /żet/
