Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych przez pracodawców publicznych w Polsce jest jednym z najniższych w Europie.
Ratyfikowana przez Polskę w 2012 roku Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych zobowiązała do zagwarantowania i popierania realizacji prawa niepełnosprawnych do pracy. Mimo to w Polsce od lat większość osób z niepełnosprawnościami pozostaje poza rynkiem pracy. Liczba osób niepełnosprawnych w tzw. ekonomicznym wieku produkcyjnym, czyli 18-59 lat dla kobiet i 18-64 lat dla mężczyzn, w 2017 roku wynosiła 1 680, co stanowiło 7,1% wszystkich osób w wieku produkcyjnym. Odsetek biernych zawodowo wśród osób niepełnosprawnych wynosił aż 71,1% (1 194,5).
Mimo że odnotowuje się wzrost wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, nadal pozostaje on na bardzo niskim poziomie, prawie dwukrotnie niższym niż średnia unijna (48,7%). Najwyższa Izba Kontroli (NIK) objęła 35 jednostek z terenu siedmiu województw, w każdym z nich po dwie jednostki administracji samorządowej, jedną administracji rządowej i dwie państwowe osoby prawne. Wnioski NIK sugerują, że większość pracodawców publicznych (77,2%) nie podejmowała dodatkowych działań mających na celu zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami, na zasadzie równości z innymi osobami, prawa do pracy oraz zdobywania doświadczenia zawodowego.
Średni wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w skontrolowanych jednostkach na koniec czerwca 2018 roku wyniósł zaledwie 3,05%. Nieuzyskanie ustawowego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych wiązało się z konsekwencjami w postaci wpłat na rzecz PFRON. W latach 2016-2018 (do 30 czerwca) wszystkie skontrolowane jednostki wpłaciły na rzecz PFRON ogółem 10,6 mln zł. W 2017 roku – w porównaniu do 2016 roku – wpłaty tych jednostek wzrosły z 4,1 mln zł do 4,3 mln zł, czyli o 6,8%.
NIK ujawnił liczne nieprawidłowości dotyczące barier architektonicznych w miejscach pracy niepełnosprawnych. Spośród 79 skontrolowanych budynków tylko 21, co daje 26,6%, było całkowicie dostosowanych dla osób niepełnosprawnych. Pozostałe 58 obiektów, czyli 73,4% nie było dostosowanych do tej grupy. W czterech z siedmiu skontrolowanych jednostkach administracji rządowej stwierdzono całkowity brak działań mających na celu dostosowanie siedzib urzędów do potrzeb osób niepełnosprawnych. Warto dodać, że zdaniem specjalistów często osoby niepełnosprawne nie znajdują zatrudnienia nie ze względu na niskie kwalifikacje czy kompetencje, ale właśnie z powodu braku dostosowania budynku. Nieprawidłowości ujawniono również w kwestii ewidencjonowania czasu pracy czy wykorzystania urlopu wypoczynkowego.
Analizując przeprowadzoną kontrolę, NIK zawnioskował do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych o podjęcie inicjatywy w celu współdziałania pracodawców ze sfery administracji publicznej i państwowych osób prawnych z organizacjami reprezentującymi osoby niepełnosprawne. Efektem porozumienia ma być wspieranie aktywności zawodowej niepełnosprawnych oraz upowszechnienie informacji o wolnych stanowiskach pracy i ich dostępności dla osób niepełnosprawnych.
źródło: NIK
KC
Fot. freepik
